อีกอย่างหนึ่ง พระอรหันต์ย่อมไม่พอใจ ไม่ชอบใจซึ่งความหัวเราะ
การเจรจา การปราศรัยและการเล่นหัวกับมาตุคามในกาลก่อน และไม่ถึง
ความปลื้มใจด้วยความหัวเราะ การเจรจา การปราศรัยและการเล่นหัว
กับมาคุคามที่มีในคราวก่อนนั้น จึงชื่อว่า เป็นผู้ไม่อาศัยส่วนเบื้องต้น แม้
ด้วยเหตุอย่างนี้.
[381] ปัจจุบันกาล ท่านเรียกว่า ส่วนท่ามกลาง ในคำว่า
ผู้อันใคร ๆ ไม่นับได้ในส่วนท่ามกลาง พระอรหันต์ปรารภถึงปัจจุบัน-
กาล ละตัณหา สละคืนทิฏฐิแล้ว เพราะละตัณหา สละคืนทิฏฐิแล้ว อัน
ใคร ๆ ไม่นับได้ว่า เป็นผู้กำหนัด ขัดข้อง หลงใหล ผูกพัน ยึดถือ
ถึงความกวัดแกว่ง ถึงความไม่ตกลง ถึงโดยเรี่ยวแรง พระอรหันต์ละ
อภิสังขารเหล่านั้นได้แล้ว เพราะละอภิสังขารได้แล้ว อันใคร ๆ ไม่นับ
ได้โดยคิดว่า เป็นผู้เกิดในนรก เกิดในกำเนิดดิรัจฉาน เกิดในเปรตวิสัย
เป็นมนุษย์ เป็นเทวดา เป็นสัตว์มีรูป เป็นสัตว์ไม่มีรูป เป็นสัตว์มี
สัญญา เป็นสัตว์ไม่มีสัญญา หรือเป็นสัตว์มีสัญญาก็มิใช่ ไม่มีสัญญาก็มิใช่
พระอรหันต์นั้น ไม่มีเหตุ ไม่มีปัจจัย ไม่มีการณะ อันเป็นเครื่องถึง
การนับ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่า ผู้อันใคร ๆ ไม่นับได้ในส่วนท่ามกลาง.

ว่าด้วยความทำไว้ในเบื้องหน้า 2 อย่าง

[382] คำว่า นั้น ในคำว่า ความทำไว้ในเบื้องหน้ามิได้มีแก่
พระอรหันต์นั้น คือ พระอรหันตขีณาสพ ชื่อว่า ความทำไว้เบื้องหน้า
ได้แก่ความทำไว้ในเนื่องหน้า 2 อย่าง คือ ความทำไว้ในเบื้องหน้าด้วย
ตัณหา 1 ความทำไว้ในเบื้องหน้าด้วยทิฏฐิ 1 ฯลฯ นี้ชื่อว่า ความทำไว้